Nieuwe werkwijze toxicologisch onderzoek NFI: sneller, beter en meer
Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft dit jaar het toxicologisch onderzoeksproces ingrijpend veranderd. Bloed en ander lichaamsmateriaal kunnen nu sneller en gedetailleerder worden onderzocht op de aanwezigheid van drugs, alcohol, medicijnen en giftige stoffen. Daarnaast kunnen de onderzoekers veel meer stoffen detecteren en identificeren. Dit bespaart veel tijd in het opsporingsproces en vergroot de kwaliteit van het onderzoek. NFI-toxicoloog Rogier van der Hulst: “Het is een enorme sprong voorwaarts. We weten nu binnen één tot enkele dagen hoe een slachtoffer is bedwelmd of aan welke giftige stof iemand kan zijn overleden.”
Onderzoek naar stoffen in lichaamsmateriaal
Team Toxicologie van het NFI doet onderzoek in opdracht van de politie of het Openbaar Ministerie (OM). In de meeste gevallen gaat het om de vraag: welke stoffen zitten er in dit bloed en wat heeft dat voor invloed gehad op deze persoon? Naast bloed kunnen er bij levende personen ook urine en haren worden onderzocht. Betreft het een onderzoek naar een overleden persoon, dan wordt er sectiemateriaal gebruikt, zoals bloed uit het dijbeen en hart, glasvocht uit de ogen of leverweefsel. Ook worden er weleens gebruiksvoorwerpen ingestuurd voor toxicologisch onderzoek, zoals een injectiespuit of glaswerk.
Van 300 naar 2500 stoffen in het eerste onderzoek
Tot nu toe werd er in de eerste screening heel gericht gekeken naar 300 verschillende stoffen. Sinds dit jaar vinden er standaard twee nieuwe analyses plaats. Met de ene methode kijken de toxicologen nu direct naar de aanwezigheid én de concentraties van een verzameling van de 500 meest voorkomende stoffen. De andere methode bestaat uit aanvullend onderzoek waarbij er ook nog wordt gekeken naar de aanwezigheid van 2000 extra stoffen aan de hand van een eigen bibliotheek. Van der Hulst: “De combinatie van deze methoden in het beginstadium van het onderzoek: dat is echt uniek. We hadden ooit een dubbele moordzaak waarin de slachtoffers met spierverslappers waren geïnjecteerd waardoor ze niet meer konden ademhalen. Of denk aan nieuwe onbekende designerdrugs bij drugsdoden. Dit soort stoffen detecteren we nu meteen.”
Versnelling proces, minder vervolgonderzoek
Naast de uitbreiding van het aantal stoffen is het onderzoeksproces zelf aanzienlijk versneld. Kon het eerder voorkomen dat er na de screening meerdere vervolgonderzoeken nodig waren, nu ontvangt de opdrachtgever binnen één tot enkele dagen resultaat. Dit zorgt voor een efficiëntere samenwerking tussen het NFI, politie en OM en verkort de doorlooptijden van zaken aanzienlijk. Forensisch officier van justitie Leonie Pronk: “Snel en goed toxicologisch onderzoek is voor ons als OM waardevol, het helpt ons om snel beslissingen te nemen en richting te geven aan het strafrechtelijk onderzoek. Uitgebreide vervolgonderzoeken zijn nu vaak ook niet meer nodig.” Aan het invoeren van de nieuwe methode ging een lange periode van wetenschappelijke validatie vooraf. Van der Hulst: “Het heeft veel gevraagd van het hele team, iedereen heeft net dat stapje extra gezet. Maar het resultaat mag er zijn: uniek toxicologisch onderzoek op maat.”
Tijdwinst
Voor de politie maakt de tijdwinst door de nieuwe werkwijze voor toxicologisch onderzoek een groot verschil. “Hierdoor kunnen we bijvoorbeeld slachtoffers die vermoeden dat ze zijn bedwelmd heel snel duidelijkheid geven. Als er bewijs is dat ze zijn gedrogeerd zie je vaak dat ze aangifte doen. Snelheid maakt ook het onderzoek kansrijker, denk bijvoorbeeld aan camerabeelden die we kunnen bekijken en die er anders misschien niet meer geweest zouden zijn. Zo kunnen we meer zedenzaken oplossen’’, aldus Lotte van der Hulst van het team forensische opsporing Rotterdam.
Spraakmakende zaken
Het deskundigheidsgebied Toxicologie van het NFI voert zo’n 2000 toxicologische onderzoeken per jaar uit, waaronder 500 verkeersdelicten. Bekende zaken waarbij het NFI onderzoek heeft gedaan zijn bijvoorbeeld de pindakaasmoord, de insulinemoorden en de zaak van natuurgenezer Klaus Ross. Van der Hulst: “De bibliotheek met 2000 stoffen kunnen we nog eindeloos uitbreiden, bijvoorbeeld met nieuwe stoffen die collega’s van Verdovende Middelen tegenkomen, of stoffen die we zelf tegenkomen in lopende zaken. Dit is pas het begin.”