Politie en NFI onderzoeken opbrengsten crystal meth
Een Mexicaanse crystal meth producent, die in de media de bijnaam ‘Pablo Icecobar’ kreeg, is door de rechtbank veroordeeld tot bijna 15 jaar gevangenisstraf. Hij was betrokken bij meerdere drugslabs, waaronder een groot lab in Moerdijk. Sinds de politie in het voorjaar van 2019 zijn lab ontdekte, lijkt de productie van crystal meth (metamfetamine) in Nederland nog altijd stijgende. In de eerste elf maanden van dit jaar werden twintig productielocaties van crystal meth ontdekt, ten opzichte van vijftien in de voorgaande jaren. Reden voor de forensische wetenschappers van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) om de productieprocessen van crystal meth in het eigen lab na te bootsen. Ze doen dit om de te verwachten opbrengst van de verschillende productieprocessen te bepalen.
Een voorlopige tussenstand van het aantal ontdekte crystal meth laboratoria in Nederland laat een stijging zien. Waar de afgelopen twee jaar de teller bleef steken op vijftien productielocaties, zijn er in de eerste elf maanden van 2023 al twintig locaties ontmanteld. De grote uitschieter van 2020 (tweeëndertig locaties) is te verklaren door de Encrochat-berichten waar de politie veel informatie uit heeft kunnen halen.
Criminele opbrengsten berekenen
Het NFI legt de informatie uit de productieprocessen vast in informatiebladen voor opsporingsdiensten, het Openbaar Ministerie, rechtbanken en advocaten. “De handel in drugs is vaak in contanten en criminelen houden lang niet altijd een controleerbare boekhouding bij”, vertelt André van Rijn van de Landelijke Faciliteit Ontmantelen (LFO) van de politie. “Bij het oprollen van drugslabs treffen we bijna altijd ook lege vaten met resten grondstoffen aan. Of we vinden de grondstoffen op een locatie, die we kunnen linken met het lab. Met de informatie van het NFI kunnen we vervolgens berekenen wat er is geproduceerd en wat ze eraan verdiend hebben. Dat is belangrijk om te weten, want dan kunnen we het crimineel verdiend vermogen afpakken.” Rechtbanken gebruiken de informatiebladen in uitspraken, zoals bijvoorbeeld in deze zaak met een drugslocatie in Oost-Nederland.
‘Steeds nieuwe grondstoffen zoeken’
Niet alleen dook de productie van de drug crystal meth op in Nederland , criminelen veranderen ook steeds hun productieprocessen. Dat maakt dat opsporingsdiensten het NFI ook vragen om onderzoek te doen naar de nieuwe processen. “Nieuwe grondstoffen en nieuwe processen betekenen andere verhoudingen en andere opbrengsten”, vertelt deskundige Verdovende Middelen Jorrit van den Berg. Het proces om nieuwe grondstoffen bij wet te verbieden is afgelopen jaar door het Ministerie van Justitie en Veiligheid versneld, om het criminele proces sneller te verstoren. “Wanneer het lastig wordt om aan bepaalde grondstoffen te komen, moeten criminelen overstappen op weer andere grondstoffen”, legt Van den Berg uit. “De makkelijke en kortste routes worden zo afgesloten. Criminelen worden gedwongen om steeds langere en meer ingewikkelde routes te kiezen. Ze moeten nieuwe grondstoffen bedenken en importeren waarmee ze vervolgens zelf de benodigde stoffen voor drugs moeten maken.”
Capaciteit niet onbeperkt
Afgelopen jaren zag de politie diverse nieuwe stoffen voor de productie van BMK (de grondstof voor amfetamine en metamfetamine) of PMK (de grondstof voor MDMA/ ‘XTC’) opduiken. Ze troffen sinds 2019 ook steeds vaker productielocaties voor crystal meth aan. Wanneer de politie nieuwe grondstoffen of productiemethoden aantreft, zetten ze de deskundigen van het NFI graag aan het werk. “De politie en het NFI kunnen niet leunen op berekeningen uit omliggende landen”, aldus Van Rijn. “Nederland is op dit gebied helaas trendsettend. Ons land is productieleider op het gebied van drugs.” Het NFI kookt nu gemiddeld twee keer per jaar drugs, maar de politie zou dit het liefste bij alle aangetroffen nieuwe grondstoffen willen doen. “Het gaat criminelen om het grote geld dat ze kunnen verdienen met de productie van verdovende middelen. Het is daarom van belang dat we dit criminele vermogen af kunnen pakken. De capaciteit is niet onbeperkt, dus we moeten constant met het OM prioriteren.”
Moleculaire structuur
Van den Berg en zijn collega’s analyseren nieuwe grondstoffen die door de politie worden aangetroffen eerst met analyseapparatuur op het NFI. Zo bepalen ze de molecuulstructuur van de stof. Ook het recept dat criminelen gebruiken moet worden achterhaald. “Meestal hebben de jongens op het lab geen verstand van chemie. Ze volgen gewoon het recept dat ze krijgen, vaak het meest simpele proces”, vertelt Janneke Hulshof, net als Van den Berg deskundige Verdovende Middelen. Het NFI bouwt de opstelling van de verdachten in het klein na en gaat daarna aan de slag om nieuwe aangetroffen grondstoffen om te zetten. “Soms doet een grondstof het heel goed en geeft de omzetting een hoge opbrengst. Soms bedenken criminelen een grondstof die mindere opbrengsten genereert. Dan zie je veel bijproducten en is de opbrengst lager”, vertelt Hulshof. Is Hulshof een goede kok? “Beter dan thuis”, lacht zij.
