Inbreken in een woning en gratis omhelzing: help de wetenschap vooruit op Lowlands!
Inbreken in een woning en knuffelen met een onbekend persoon. Het is dit jaar mogelijk op festival Lowlands. En dat voor een goed doel: de deelnemers helpen de forensische wetenschap vooruit! Twee jonge onderzoekers, PhD-studenten Katharina Draxel en Yoram Goedhart, kijken tijdens de experimenten waar de deelnemers hun sporen achterlaten na een misdaad én na onschuldige handelingen. Zo krijgen zij meer inzicht in hoe sporen zoals DNA en vingersporen zich gedragen bij verschillende scenario’s. Dit onderzoek is belangrijk voor de waarheidsvinding in strafzaken. Kruip tussen de optredens door in de huid van een slinkse inbreker en argeloze burger en verraad waar jij je sporen achterlaat!
De onderzoekers doen hun experimenten op Lowlands Science voor het overkoepelende project ‘Geen spoor te verliezen’. Dit is een samenwerking van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), de Hogeschool van Amsterdam (HvA), de Vrije universiteit (VU) en de Politieacademie. Katharina Draxel en Yoram Goedhart onderzoeken verschillende scenario’s op het festivalterrein in Biddinghuizen. Zo gaat Katharina deze zomer gewapend met een paar honderd T-shirts en fluorescerende handcrème naar Lowlands. “Ik vraag de bezoekers om een T-shirt aan te trekken en elkaar te omhelzen. Ze krijgen daarbij fluorescerende crème op hun handen, zo kan ik goed zien waar zij hun sporen achterlaten op de T-shirts.”
Katharina onderzoekt dus onschuldige handelingen. De eerste keer dat het NFI in 2015 op Lowlands was voor wetenschappelijk onderzoek, lieten ze de deelnemers juist iets crimineels doen: een lichaam verslepen. Waar pak je iemand vast als je een lijk versleept? Waar laten mensen hun sporen na? “Die experimenten leverden destijds interessante inzichten op die ik nu weer kan gebruiken voor mijn onderzoek. Ik ga die data vergelijken met onschuldig menselijk contact, zoals een omhelzing. Waar pak je elkaar dan vast en waar zitten de sporen dan? En hoe verschilt dat beeld ten opzichte van het verslepen van een persoon?”, aldus Katharina.
Verklaring verdachte
In strafzaken komt het regelmatig voor dat de politie of het NFI DNA op de kleding van een slachtoffer vindt. Daar kan de verdachte dan een verklaring voor geven om zijn onschuld aan te tonen. “Diegene kan bijvoorbeeld zeggen dat hij/zij het slachtoffer eerder die dag heeft gezien en heeft begroet met een omhelzing. Dat zou de sporen op de kleding verklaren. “We hopen met de data uit deze experimenten onderbouwd te kunnen zeggen of sporen beter passen bij bijvoorbeeld knuffelen dan bij het verslepen van een lichaam”, zegt Katharina.
Na de omhelzing neemt ze de vrijwilligers mee naar een verduisterde ruimte in een container waar de onderzoeker de sporen van de in eerste instantie doorzichtige fluorescerende crème laat oplichten met blacklight lampen. “We leggen alle sporen op het T-shirt fotografisch vast. Daarna doen de deelnemers het T-shirt weer uit en maken we nog een foto om te zien of er iets is veranderd aan de sporen en of de manier van uittrekken effect heeft op de sporen.” Vervolgens pakt ze de T-shirts in en onderzoekt ze hoe ze die het beste kan verpakken. Haar PhD richt zich namelijk op het verpakken, vervoeren en opslaan van bewijsmateriaal.
Inbraakrace
Het onderzoek van Yoram richt zich op de sporen op een plaats delict: hoe vind je daar de juiste sporen van de dader? “Ik focus me op woningen. Als daar een inbraak plaatsvindt, hoe weet je dan wat een daderspoor kan zijn? En waar kun je die vinden? Ook wil ik onderzoeken hoe die verschillen van de sporen van de bewoners zelf. Inbraken komen helaas veel voor. Ze hebben een hoge impact op de bewoners en op hun gevoel van veiligheid”, licht hij toe. “Op Lowlands onderzoek ik waar de deelnemers hun sporen achterlaten bij een alledaags scenario: gewoon naar binnen gaan met de sleutel alsof ze de bewoners zijn versus een crimineel scenario, de inbraak.” De onderzoeker maakt er een inbraakrace van, waarbij de festivalbezoekers zo snel mogelijk moeten inbreken, met zichtbare vingerverf op hun handen. Door de tijdsdruk kunnen de deelnemers niet te veel nadenken over de handelingen en ervaren ze de adrenaline van een echte inbreker.
Flipperen en hengelen
Om de inbraakrace zo realistisch mogelijk te maken, zorgt Yoram voor wanden met deuren en ramen. Om in te breken gebruiken de bezoekers twee bekende inbreektechnieken: een flipperkaart en hengelen. “Die vragen geen specifieke expertise of bijzondere materialen. Het zijn bekende trucjes die iedereen weleens gebruikt die zichtzelf buitensluit. Zo wordt meteen duidelijk hoe eenvoudig het is om in te breken als een deur niet op slot zit. Die bewustwording geven we meteen mee.” Als de deelnemers eenmaal binnen zijn, ontsnappen ze door uit een raam te klimmen. “Soms zie je al aan de stand van een handafdruk hoe iemand eruit is geklommen. Daar heeft de politie veel ervaring mee. Toch is het goed om te kunnen onderbouwen waar je DNA en vingersporen kunt verwachten bij verschillende scenario’s én hoe je die het beste kunt interpreteren. Dat is waardevolle kennis voor de politiepraktijk.”
Chaos
De onderzoeken maken deel uit van Lowlands Science. Het festival biedt een grote, diverse populatie voor de wetenschappelijke experimenten. De onderzoekers hebben er zin in, maar vinden het ook spannend. “We verwachten chaos”, lachen ze. “Het is een festival met veel mensen die we best gekke dingen vragen: door ramen klimmen en mensen knuffelen. Het is erg onnatuurlijk wat er in die container gebeurt, maar hé: alles voor de wetenschap!”