Illegaal vuurwerk wordt steeds groter en gevaarlijker
Vuurwerk dat via allerlei websites en sociale media illegaal wordt aangeboden aan consumenten, wordt steeds groter en zwaarder. Dat signaleren de politie, het Openbaar Ministerie (OM) en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Het gaat om onder andere shells, ook wel mortierbommen genoemd. En om flash bangers, het zogeheten zeer zwaar knalvuurwerk. “Niet vergelijkbaar met de strijker van vroeger”, zegt Rikus Woortmeijer van het NFI. “Een nitraat bevat twee tot vijf gram flitspoeder. We zien nu steeds meer zwaar knalvuurwerk dat honderd tot enkele honderden grammen flitspoeder bevat. Hoeveelheden die bij ontploffing dodelijk letsel kunnen veroorzaken.”
Politie, OM en NFI vinden het een zorgelijke ontwikkeling. “Het gaat elk jaar wel een paar keer goed mis,” weet vuurwerkspecialist Jack Sijm van de politie: “Woningen verwoest, een hand eraf, gehoorschade en zelfs dodelijk letsel.” Een bijkomend probleem is de ondermijning. Jack Sijm: “In de illegale vuurwerkhandel gaan flinke sommen geld om, die vervolgens in het witte circuit worden gebruikt of weer in andere criminele zaken worden gestoken. De handel in drugs, wapens en vuurwerk zijn vaak met elkaar verweven.” Uit het rapport Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit 2021 blijkt dat illegaal knalvuurwerk het hele jaar door wordt gebruikt bij onder meer plofkraken, voetbalvandalisme, demonstraties en aanslagen. Rond oud en nieuw wordt zwaar vuurwerk regelmatig gebruikt om vernielingen te plegen en om hulpverleners mee te belagen.
Gevaarzetting onderschat
“De gevaarzetting wordt vaak onderschat, vooral door kinderen,” signaleert landelijk vuurwerkofficier Karin Broere van het Openbaar Ministerie (OM). Dat blijkt onder andere uit zaken met jeugdige verdachten die recent op zitting kwamen. ”Afgelopen maand verscheen een veertienjarige jongen bij de jeugdrechter voor het bezit van illegaal vuurwerk. In zijn hand was een nitraat ontploft, hij moet nu verder leven zonder drie vingers.” De politie ontdekte 22 kilo vuurwerk achter een schot naast het bed van een 17-jarige vuurwerkhandelaar. In Hengelo werd een 17-jarige jongen aangehouden met 60 cobra’s in zijn rugzak. “Een dergelijke hoeveelheid vuurwerk heeft een enorme explosieve kracht,” vertelt Broere.
Massaexplosief
In het illegale knalvuurwerk zit veelal flitspoeder. Flitspoeder is als knallading vele malen krachtiger en ontstekingsgevoeliger dan buskruit. Daarnaast kan vuurwerk dat meerdere grammen flitspoeder bevat massaexplosief reageren. Dus als één stuk vuurwerk in een opslag ontploft, dan ontploft de hele voorraad in één grote explosie, vertelt Woortmeijer: “De nu ‘populaire’ Cobra 6 bevat 25 tot 30 gram flitspoeder. Als die in je hand ontploft, raak je je hand kwijt.” De Cobra 6 is intussen een kleintje geworden. Politie, OM en NFI komen nu regelmatig grote ‘knallers’ tegen die 100 of meer grammen flitspoeder bevatten. Het NFI onderzocht onlangs een zeer zware knaller waarin 750 gram flitspoeder zat. “Die maken we niet open op het NFI. We maken een röntgenfoto en laten die ontploffen in samenwerking met de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) om een schatting van de lading en explosieve kracht te kunnen maken.”
Hele jaar door
Politie en OM speuren continu naar illegaal vuurwerk, legt Jack Sijm uit: “De handel start niet pas in december, het gaat vaak het hele jaar door. Basisteams en districtsrecherche richten zich op de lokale handel. Op die manier kunnen de landelijke en regionale recherches zich bezighouden met de grote, internationaal georiënteerde handelaren. We werken samen met het lokaal bestuur, OM en de Inspectie Leefomgeving en Transport.” Gemeenten nemen steeds vaker ook bestuursrechtelijke maatregelen wanneer mensen in hun huis illegaal vuurwerk opslaan, zoals een (preventieve) dwangsom en of zelfs het tijdelijk uit huis zetten van alle bewoners. Sijm: “Opslag van ‘illegaal’ vuurwerk is uiteraard niet toegestaan, maar wat mensen zich vaak niet realiseren is dat zij hiermee ook de huur- of hypotheekvoorwaarden schenden. Een dergelijke opslag is een groot risico voor omwonenden maar ook voor hulpdiensten in geval van bijvoorbeeld een woningbrand.”
Strafblad
Het bezit van illegaal vuurwerk kan een strafblad op leveren, ook voor de ouders indien die weten dat hun kinderen illegaal vuurwerk hebben. “Wie gepakt wordt met professioneel vuurwerk wordt vervolgd,” vertelt Broere: “Een vervolging kan grote gevolgen hebben voor de toekomst. Je wordt vervolgd voor een misdrijf. Dit kan tot gevolg hebben dat je in de toekomst geen verklaring omtrent gedrag meer kan krijgen. Onlangs was er een zitting met een jongen die het leger in wilde. Dan heb je een probleem als het vuurwerkbesluit op je documentatie staat.”