Professor Marjan Sjerps aanvaardt hoogleraarschap
Op vrijdag 4 november spreekt professor Marjan Sjerps aan de Universiteit van Amsterdam haar inaugurele rede uit, met de titel ‘Bewijskracht 10, volle vaart recht vooruit’.
Marjan Sjerps, hoogleraar Forensische Statistiek, combineert dit hoogleraarschap met haar werk als principal scientist en statisticus bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) in Den Haag. Ze schetst tijdens haar oratie het beeld dat het grote publiek heeft van de forensische wetenschap: het beeld van populaire tv-series als ‘CSI’, waarin bewijsstukken als DNA-profielen, vingerafdrukken en schoensporen worden verzameld bij een delict, en die gebruikt worden in de opsporing en in de rechtszaal. Sjerps’ oratie begint waar de tv-serie ophoudt, namelijk bij de belangrijke vraag: wat is de bewijskracht van de waarnemingen?
Deze vraag heeft alles te maken met waarschijnlijkheidsredenatie. In de forensische statistiek is een raamwerk ontwikkeld, het Bayesiaanse raamwerk, waaruit volgt dat je bewijskracht kunt meten met het quotiënt van twee kansen. Dit raamwerk is een denkwijze die algemeen toepasbaar is, ook bijvoorbeeld in het juridische of medische domein. Hiermee kan de bewijskracht op een gestructureerde en transparante manier worden bepaald. Dit biedt grote voordelen in ingewikkelde situaties waarin bijvoorbeeld iemand juist op basis van het bewijsmateriaal als verdachte wordt geselecteerd, of in situaties waarin het gaat om de bewijskracht van een combinatie van waarnemingen. Het kunnen berekenen van de bewijskracht op basis van harde gegevens uit steekproeven, databanken en experimenten leidt tot beter onderbouwde en meer objectieve conclusies. Als dergelijke gegevens ontbreken, is het raamwerk zeer nuttig als leidraad voor het opbouwen van de waarschijnlijkheidsredenatie in verbale termen.
Forensische Statistiek
De leerstoel Forensische Statistiek aan de Universiteit van Amsterdam, die Sjerps de komende jaren zal bekleden, is ondergebracht bij het Korteweg de Vries Instituut voor Wiskunde van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. Het is voor forensisch onderzoek belangrijk om wetenschappelijk verankerd te zijn. Voor het academisch onderwijs is de maatschappelijke relevantie een plus. De combinatie van Sjerps’ hoogleraarschap met haar werk bij het NFI levert daarom een belangrijke meerwaarde op voor zowel de universiteit als het NFI.
Sjerps doet onderzoek naar de toepassingen van statistiek en kansrekening in de forensische wetenschappen en het strafrecht. Het gaat hierbij om de interpretatie en evaluatie van (forensisch) bewijs. Dit gebied wordt forensische statistiek genoemd. Kernvragen van haar onderzoek zijn: hoe kan een (forensisch) onderzoeker de bewijskracht van zijn onderzoeksresultaten bepalen? Hoe kan hij deze bewijskracht vervolgens rapporteren aan politie of justitie? Wat is de bewijskracht van een combinatie van verschillende bewijsmiddelen?
De forensische statistiek beschouwt deze vragen aan de hand van wiskundige kansmodellen. Dit levert een mix van nieuwe toepassingen van statistische technieken, de ontwikkeling van nieuwe methoden en fundamenteel onderzoek. Deze mix is zowel wetenschappelijk als praktisch relevant.